Bij de visievorming door het Hoofdbestuur over de toekomst van de VVAO in de afgelopen jaren kwam naar voren dat een deel van onze leden geïnteresseerd is om actief met maatschappelijke ontwikkelingen die vrouwen raken aan de slag te gaan. Daarmee zouden we  weer in de voetstappen treden van illustere leden uit de vorige eeuw, zoals Aletta Jacobs en Marga Klompé, die veel hebben gedaan om bijvoorbeeld de toegang van vrouwen tot het onderwijs en de arbeidsmarkt te verbeteren.

In het kader van dat idee is in maart een bijeenkomst getiteld “VVAO, een stem in de politiek?” gehouden. Daarin werd versterking van de positie van de vrouw in de maatschappij vanuit verschillende perspectieven belicht. Deze online Zoommeeting werd door Amsterdam georganiseerd maar er hadden zich meer dan 80 leden uit het hele land voor opgegeven. Voor een verslag zie de Post van maart van de afdeling Amsterdam.  Na afloop van die samenkomst is in een enquête aan de deelnemers gevraagd hoe we dit voorstel voor meer maatschappelijk engagement het beste kunnen ontwikkelen. Zagen zij een rol voor de VVAO in  belangenvertegenwoordiging van hoogopgeleiden in de politiek?

Er werden die avond twee mogelijkheden genoemd: het vormen van een landelijke kring politiek actieve leden en het oprichten van een denktank. Beide opties werden positief ontvangen door de respondenten van de rondvraag. De kring “Politiek actief”, die sindsdien is opgericht door Maïta van der Mark en Margaret van Diermen van de VVAO Arnhem, heeft inmiddels een eerste ontmoeting gehad. Politiek-betrokken leden van alle afdelingen zijn echter welkom om aan te sluiten. Voor de landelijke denktank hebben zich naar aanleiding van de bijeenkomst al enkele deelnemers gemeld. Op basis van de antwoorden op de vragenlijst, zijn we nu aan het inventariseren hoe deze verder vorm te geven en wie er uit de VVAO-afdelingen aan mee willen doen. De denktank wordt ondersteund door het Hoofdbestuur en naast mijzelf hebben Fenna Wolting (VVAO Amsterdam) en Carleen Sikkema (VVAO Gooi- en Eemland) belangstelling getoond om de groep te trekken. Wil je meer weten of meedoen aan één van deze groepen, zie de mailadressen aan het eind van dit artikel.

Hieronder volgt een samenvatting van de opmerkingen van de deelnemers in de enquête, die een eerste aanzet voor invulling van deze initiatieven.

In het algemeen vindt men een denktank zinvol om onze stem over maatschappelijke problemen te laten horen. Om dit te concretiseren wordt gedacht aan het opzetten van een database en aan het aandragen van maatschappelijke problemen en mogelijke oplossingen daarvoor in een landelijke kring. Daarbij zouden we gebruik kunnen maken van de wetenschappelijke kwaliteiten van de VVAO-leden. Niet alleen de aanwezige inhoudelijke kennis, maar ook de analytische gaven en vaardigheden die je als afgestudeerde hebt. Ideeën en acties die in verschillende afdelingen leven zouden bijeen kunnen worden gebracht in een landelijke groep. Er zouden projecten kunnen worden gestart om vrouwkracht te mobiliseren. We zouden kunnen lobbyen bij maatschappelijke en politieke organisaties en manifesten opstellen voor verschillende sectoren, waarbij ook het eigen netwerk zou kunnen worden aangesproken. Er zou ook aandacht aan deze maatschappelijke onderwerpen kunnen worden gegeven via de (landelijke) Post en door activistische communicatie van individuele VVAO-ers middels het schrijven van artikelen om aandacht te vragen voor bepaalde onderwerpen. Of door de politiek actief te benaderen, hetgeen de Nederlandse Vrouwenraad (NVR) momenteel mede namens de VVAO doet.

Daarnaast  werd er gedacht aan het jaarlijks organiseren van een congres over maatschappelijke/politieke kwesties of gespreksavonden met één of twee politici. Of een lezing met daarna discussie in kleine groepjes of een excursie. Ook werd er geopperd om te netwerken en sparren met elkaar om een stem te vormen in de politiek. Met betrekking tot dit laatste zullen Maïta van der Mark en Margaret van Diermen dit oppakken met de landelijke kring “Politiek actief” voor VVAO-leden die betrokken zijn in gemeenteraden, provinciale staten of andere politieke organisaties.

In de enquête vroegen we naar het gewenste ambitieniveau voor de VVAO als stem in de politiek. Het merendeel van de respondenten vond dat leden elkaar zouden moeten ondersteunen als ze politiek actief zijn. En daarnaast dat de VVAO zich op zou moeten stellen als kennisbron en door middel van een fysieke denktank en interne kennisuitwisseling het publieke debat actief beïnvloeden. Een relatief grote groep vond ook dat de VVAO direct moet ageren bij maatschappelijke kwesties die ons aangaan. We zouden niet moeten afwachten tot de NVR dit oppakt, maar vanuit de VVAO met gedegen kennis van de achtergronden onszelf actief opstellen om de NVR te voeden met kennis. Op de avond in maart hadden we het bijvoorbeeld over de kwetsende tweets die leidende politica’s zoals Sigrid Kaag ten deel vallen en of we daar geen open brief over zouden moeten schrijven uit protest. Een kleinere groep meende echter dat verbetering van de positie van de vrouw beter sowieso via de Nederlandse Vrouwenraad en European Women Lobby kon worden opgepakt en een kleine minderheid vond dat de VVAO zich helemaal niet met belangenvertegenwoordiging moest bezighouden.
Het is duidelijk dat niet ieder VVAO-lid hierover dezelfde mening is toegedaan, maar dat er een groep leden is die voorstander is van een actiever opstelling, mogelijk in de vorm van een denktank. In ieder geval zou het initiatief niet alleen landelijk moeten worden opgepakt maar zouden ook de afdelingen erbij dienen te worden betrokken. 

Indien de VVAO een denktank zou oprichten, zouden we ons op de volgende onderwerpen kunnen richten, in volgorde van prioriteit:

• Equal Pay/Gelijke beloning van vrouwen voor hun werk. Onder andere de wetgeving over inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen bijhouden, standpunten formuleren en beweringen door onderzoek staven. Helaas blijkt nog steeds dat verschillen in uurloon tussen mannen en vrouwen kunnen oplopen tot 7%.
• Economische zelfstandigheid van vrouwen. Hierbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen economische zelfstandigheid (60% van de vrouwen) en financiële onafhankelijkheid (50%). In dit kader zou het volgen van de wetgeving en ontwikkelingen op het gebied van onderwijs, sociale zekerheid, economie en dergelijke met betrekking tot (hoogopgeleide) vrouwen van belang zijn. Respondenten spraken over bestrijding van armoede, verbeteren van mogelijkheden voor een vast contract en een grotere (deeltijd-) baan, pleiten voor gratis kinderopvang en iets doen aan de ongelijkheid dat het inkomen van vrouwen na een echtscheiding vaak veel lager ligt dan dat van de man. Maar ook het doorbreken van conservatieve opvattingen over mannen en vrouwenrollen en het wegnemen van de vooroordelen over kinderopvang, de mogelijkheden voor gezinsvorming en loopbaanontwikkeling van beide partners.
• Empowerment en emancipatie van vrouwen op het werk en in organisaties. Dit betreft zowel het carrière maken op de werkvloer zelf als het wegnemen van drempels op de arbeidsmarkt. En ook bijvoorbeeld het creëren van meer mogelijkheden voor vrouwen om in middenkader en hoger-kader banen in deeltijd te vervullen en om meer kansen te scheppen voor deeltijdwerk door mannen.
• Beeldvorming en seksisme. Zo’n 88% van de experts in het nieuws zijn man. Ook bij de Corona-crisis is er veel kritiek geweest op de hoeveelheid mannen die het woord deden en vrouwen die op de achtergrond dat dan mochten weergeven voor slechthorenden. Hierbij zouden we moeten nagaan waar de echte angels en klemmen zitten: seksistisch speelgoed, reclames, influencers, gerichtheid op uiterlijkheden, voorbeelden in schoolboeken etc.
• Educatie en bewustwording van de jongere generatie.

In mindere mate kwam naar voren dat we ons mogelijk niet alleen op hoogopgeleide vrouwen moeten richten maar op verbetering van de positie van alle vrouwen, omdat laagopgeleide vrouwen minder energie en mogelijkheden hebben om zich hierin te verdiepen. En uiteraard dat we naar inclusie en kennis van andere culturen moeten streven. Door de meeste respondenten werd gesproken over solidariteit. Strijden voor gelijke kansen voor meisjes en vrouwen. Goed omgaan met macht. Daarbij noemde een deelnemer: hoe gelijker de vrouwen, hoe groter de tegendruk van mannen.

Heb je naar aanleiding van bovenstaande informatie interesse om deel te nemen of bij te dragen aan de emancipatiedenktank of de groep politiek actieve vrouwen? Laat het ons weten. We betrekken je graag bij de eerste bijeenkomsten.

Sophie Witteveen

Denktank: amsterdam@vvao.nl

Politiek actief: Maita van der Mark en Margareth van Diermen