Direct naar artikelinhoud
VERSLAGGEVERSCOLUMNMargriet Oostveen in Den Bosch

Wie echt voor diversiteit is, steunt eerste-generatie studenten

Wie echt voor diversiteit is, steunt eerste-generatie studenten

De Universiteit Utrecht heeft een ijverig programma voor ‘Equality, Diversity & Inclusion’, ‘maar het probleem is dat ze niet goed weten hoe studenten die dat echt nodig hebben te bereiken’, zegt Rémi ter Haar (25).

Rémi weet waar ze het over heeft: studeren was voor haar als dochter van een loodgieter en een kassamedewerkster niet vanzelfsprekend, nu is ze voorzitter van de studentenraad van de Universiteit Utrecht. Ze voltooide een bachelor Franse taal en cultuur en nu haar tweede master. Rémi heeft intussen een studieschuld van 70.000 euro.

Rana Kuseyri (22) zou ook nauwelijks tijd hebben gehad voor goedbedoelende universiteitslectuur over ‘gender en diversiteit, vluchtelingen en migratie, Black Lives Matter en dekolonisatie’. Zij had het als in Turkije geboren dochter van een alleenstaande moeder en beursstudent veel te druk met haar dubbele bachelor Rechtsgeleerdheid en Liberal Arts & Sciences aan Leiden University College (LUC), waar studenten uit diplomaten- en expatgezinnen de toon zetten. Aanwezigheid in colleges is daar verplicht, Rana wilde duidelijk maken dat dit niet altijd gaat als je veel moet werken om rond te komen. Zij begon daarom het dispuut ‘Not Rich at LUC’, voor studenten net als zij. Wel zo duidelijk, maar dat leek niet de bedoeling. Er meldden zich vijf studenten, ‘de rest moest werken of schaamde zich, eentje werd echt boos’.

We drinken koffie in de kluswoning die Charisma Hehakaya (29) met haar vriend kon kopen in Den Bosch. Hij komt uit Vught-Noord, waar de villa’s staan. Zij uit Vught-Zuid, ‘de andere kant van het spoor’. Rémi lacht: ‘Romeo en Julia.’

Charisma is de dochter van een huisvrouw en een metaalbewerker. Haar vader verloor zijn werk, waarna het gezin van de voedselbank moest leven. Ze zijn van Molukse afkomst en dat haar vader niet langer kostwinner kon zijn bracht ‘frustratie en spanningen’. Charisma zakte voor haar atheneum, maar voltooide het in het volwassenenonderwijs. Daarna volgden een bachelor innovatiewetenschappen en twee masters, nu promoveert ze.

Van links naar rechts: Rana, Rémi en Charisma.

Charisma richtte onlangs het Eerste-Generatie Fonds op voor studenten van de Universiteit Utrecht die net als zij de eerste in hun gezin zijn die studeren. Dankzij crowdfunding zit er nu 5.000 euro in het fonds, dat moet minstens een ton worden, te besteden aan hulp bij de aanschaf van studiemiddelen. Ook wil ze, ‘minstens zo belangrijk’, een bijbehorend mentorprogramma opzetten.

Want eerste-generatie studenten moeten veel op eigen houtje uitvinden. Voor deze drie begon dat al op school, met Latijn durven kiezen (Rémi) en alle schoolreizen zelf betalen (allemaal). Toen Charisma ging studeren kon ze alleen op kamers dankzij de vader van een vriend, die de borg voorschoot. Rana moest ieder jaar dankbaarheid tonen bij het Offerfeest, dan kreeg ze ‘als een soort goed doel’ geld van familie in Turkije.

Alle drie hadden ze erge last van plankenkoorts in hun eerste werkgroepen, ‘je weet nog niet dat kritisch vragen stellen de bedoeling is’. Rémi zag zichzelf pas na drie jaar veranderen van een verlegen meisje uit de Achterhoek, voortdurend tobbend over haar studieschuld, tot iemand met zoveel plezier in haar studies, dat ze besloot die zo lang mogelijk te rekken.

Hun afkomst biedt ook voordelen. Rémi ziet vriendinnen ‘recht uit hun studiebubbel’ nu hun eerste baan vinden, ‘en ze lopen bijna tegen een depressie aan, omdat ze nog moeten leren omgaan met mensen buiten de academische wereld’. Charisma: ‘Wij kunnen al vroeg vooruitdenken, plannen, schouders eronder en deadlines halen.’

Moeilijk onderwerp voor eerste-generatie studenten: hoe de afstand tot familie groeit, omdat je denken zo kan veranderen, op een manier die moeilijk is uit te leggen. Je hebt ook ouders die gewoon niet bij machte zijn geïnteresseerd vragen te stellen, zeggen ze voorzichtig. De eenzaamheid die het uitslaan van je vleugels dan kan meebrengen.

Ze waren nooit zo bezig met diversiteit omdat ze hun handen vol hadden aan gewoon de eerste zijn. Gek wel eigenlijk, vinden ze, dat er aan universiteiten meestal nog helemaal geen duidelijk loket voor ‘eerste generatie’ is. Daarmee komt die diversiteit namelijk vanzelf.